Krzysztof Story „Co ja mogę” Tygodnik Powszechny nr 28/2021
Krzysztof Story rozpoczyna swój tekst zatytułowany „Co ja mogę„ od krótkiego stwierdzenia rzucającego negatywne światło na osobiste starania podejmowane przez coraz większą liczbę osób, aby być bardziej ekologicznym. „Skupianie się na słomkach i foliówkach może być największym błędem w walce z katastrofą klimatyczną” – pisze. „Ale to nie znaczy, że jednostki są bezsilne” – dodaje. Tym wstępem zachęca czytelnika do sprawdzenia, co naprawdę można zrobić w czasach, kiedy sytuacja związana ze zmianą klimatu jest tak poważna.
Przytoczone przez autora wyniki badań CBOS-u z 2018 roku na temat postawy Polaków wobec zmian klimatu, nadają tekstowi wiarygodności oraz podkreślają istotę poruszanego problemu. Ważną częścią pierwszego akapitu jest przedstawienie Zuzanny Legan – jednej z bohaterek artykułu. To właśnie jej wypowiedzi wraz z opiniami i pomysłami Michała Pacy – eksperta ds. gospodarki odpadami oraz Anny Pięty – twórczyni HUSH Warsaw, będą stanowiły podstawę do dalszych rozważań autora. Powoływanie się na osoby z różnych środowisk, pozwoliło mu stworzyć tekst o dużej ilości spostrzeżeń i porad traktujących temat katastrofy klimatycznej z różnych perspektyw.
W kolejnej części akapitu Krzysztof Story streszcza, jak gwałtowną zmianę w życiu Zuzanny Legan wywołała świadomość o zmianie klimatu. „Daty takie jak 2030 czy 2050 przestały się jej kojarzyć z dorosłością i planami. Stały się progami wyczerpania, limitami wytrzymałości”. Jej historia, a także przytoczone wcześniej dane CBOS-u stają się dla autora dowodem, nie tylko anegdotycznym, na zwiększenie obaw Polek i Polaków o stan zamieszkałej przez nich planety. Ponad dwudziestoprocentowy wzrost szacowanej liczby osób, które zaczęły traktować zmianę klimatu jako zagrożenie, to fakt wynikający z długofalowego i destruktywnego procesu ludzkiej działalności.
Dziennikarz poświęca akapit Udany recykling na opisanie własnego doświadczenia w szukaniu online sugestii o tym, „jak być bardziej eko?”. Wyniki tego procesu są zbiorem porad, które autor zestawia ze skalą konsekwencji zmiany klimatu w postaci wiatru wiejącego z prędkością 300 kilometrów na godzinę, który spowodowałby śmierć trzech osób. Krzysztof Story w żadnym wypadku nie bagatelizuje prób, jakie może podjąć każdy człowiek, aby pozytywnie wpływać na środowisko, jednak podchodzi realnie do skuteczności takiego działania oraz do tego, gdzie szukać prawdziwego problemu. Dopełnieniem artykułu są tutaj komentarze Michała Pacy, eksperta ds. gospodarki odpadami. Na temat recyklingu wypowiada się on w sposób ironiczny, ponieważ uważa, że jest to pewnego rodzaju odwrócenie uwagi ludzi od faktycznego problemu, którego rozwiązaniem jest produkcja mniejszej ilości śmieci.
W akapicie zatytułowanym Zrób to sam autor wspomina o znalezionych w internecie poradach na to, jak samodzielnie wykonane przedmioty ze śmieci mają zmniejszyć osobistą odpowiedzialność ekologiczną. Zestawia je wraz z sytuacją z 30 czerwca 2021 roku, gdy „Kacper Ropka, 19-latek z Krzeszowic w woj. małopolskim usmażył jajecznicę kładąc patelnię na rozgrzanej płycie tamtejszego rynku, na którym ostało się ledwie kilka drzew”. Pozwala to na wysnucie wniosku, że większe siły, niż pojedyncza jednostka, mogłyby pozytywnie wpłynąć na środowisko. Jednym z rozwiązań jest „lepsze planowanie przestrzenne, uwzględniające potrzebę zieleni w miastach”. W dalszej części tekstu pojawia się kwestia osób, które nadal samodzielnie walczą o lepszą przyszłość Ziemi. Wypowiedzi Zuzanny Legan i Michała Pacy uświadamiają czytelnikowi, że zrzucanie kwestii ekologicznych na jednostki powoduje u nich uczucie bezradności i poczucia winy. Nawet w sytuacji, kiedy są to osoby bardzo ambitne chcące zmienić świat na lepsze. Ryzykują oni zarówno swoim zdrowiem fizycznym, jak i psychicznym, ponieważ każde ich działanie „niesie koszt dla środowiska”. Autor powołuje się tutaj na badania European Climate Foundation, które mają wskazać grupy wiekowe najbardziej skore do podejmowania działań.
Autor w rozdziale Płaszcz z sieciówki przedstawia bliżej postać Anny Pięty, która wraz ze wspólniczką wpadły na pomysł zorganizowania targów modowych HUSH Warsaw. Dzięki jej wypowiedziom Krzysztof Story nakreśla kolejny ważny temat w ekologii — świadoma moda. Przedstawia on historię kobiety, która poświęcała cały swój czas i energię na „mesjaszowanie”, obwinianie siebie oraz innych, nie zdając sobie sprawy, że prawdziwy problem jest nieuchwytny dla zwykłego człowieka. Krzysztof Story przytacza wypowiedź bohaterki akapitu: „Biczujemy się za małe wybory, a Bill Gates w tym czasie pisze książkę Jak uratować świat. Co zrobić z tubką po soczku? Nic, do cholery. Po prostu wyrzuć to i nigdy więcej nie kupuj, a teraz razem pomyślmy, jak zrobić lepszy świat”.
W akapicie Kto jest winny? autor przedstawia dane na temat organizacji odpowiedzialnych za największą emisję dwutlenku węgla czy produkcję plastikowych butelek. Nie ma to być usprawiedliwieniem dla poszczególnych jednostek, które mogłyby teraz umywać ręce od swoich działań. Akapit ten ma na celu wskazanie, jak firmy wywołują poczucie winy u jednostek. Każą sortować odpady ludziom, twierdząc ile dobrego, przyjdzie z jednostkowego recyklingu, jednak nie zmieniają swoich własnych działań na te bardziej przyjazne środowisku. Od aktywistów oczekuje się pomysłów na ozdrowienie planety, a miliarderzy, którzy mogliby podjąć działania na ogromną skalę — pozostają bierni.
Wypowiedzi bohaterów artykułu, pozwalają dziennikarzowi postawić tezy, które mają być dla czytelnika obrazem rzeczywistości, w której żyjemy. Ostatnie dwa akapity to nie tylko pomoc w znalezieniu odpowiedzi na pytanie zawarte w tytule artykułu, ale również wyciągnięcie ręki do każdego, kto zadręcza się poczuciem winy z powodu katastrofy klimatycznej. Autor podkreśla widoczny problem w zdaniu „Ciężko też uciekać w często powtarzaną frazę o zniszczeniu kapitalizmu, bo nie widać żadnej rozsądnej propozycji czym mielibyśmy go zastąpić. Chodzi raczej o to, żeby ratowanie planety zaczęło się opłacać”. Zwraca również uwagę na to, jak ważne są propozycje, które przedstawia Michał Paca na temat zmian ekonomicznych, a także kwestie minimalizmu i poczucia odpowiedzialności, która nie jest rozłożona po równo między każdym mieszkańcem Ziemi. Dzięki zestawieniu historii tych konkretnych bohaterów dziennikarz stworzył tekst, w którym każdy czytelnik obawiający się o przyszłość planety znajdzie siebie.
Artykuł Krzysztofa Storego to doskonały przykład na to, w jaki sposób przedstawić realia zmieniającego się świata. Na obniżoną ocenę całości wpłynęło wtrącanie komentarzy przez autora i subiektywne podejście do pewnych kwestii nie zawsze traktowanych z szacunkiem. Jednak dzięki przytoczeniu faktów i wypowiedzi osób, które w różnym stopniu straciły coś w eko-szale, a także pomysłów na to, gdzie znaleźć problem i jego rozwiązanie, czytelnik może poczuć się mniej osamotniony w swoich działaniach. Musi jednak pamiętać, które z nich mogą przynieść oczekiwane rezultaty.
Kryterium prawdy: 1/1
Kryterium obiektywizmu: 0.9/1
Kryterium oddzielenia informacji od komentarza: 0.9/1
Kryterium szacunku i tolerancji: 0,9/1
Kryterium zasadności tytułu: 1/1
Ocena: 4.7/5
Obraz analogicus z Pixabay