Artykuł „Od Woltera w piżamie do Kardashianek na Instagramie. Krótka historia geniuszy z uwzględnieniem Lupy”, Gazeta Wyborcza, 17.07.2023

https://wyborcza.pl/7,75410,29899853,od-woltera-do-siostr-kardashian-krotka-historia-geniuszy-z.html

W swoim artykule Wojciech Szot przedstawia czytelnikom historię geniuszy. A konkretnie pojęcia „geniusz”, to, kiedy zaczęło być ono powszechnie używane dla określenia jednostek wybitnych i jak zmieniały się koncepcje tego, kto na miano geniusza zasługuje. Pretekstem dla opowiedzenia tej historii jest skandal wywołany przez reżysera teatralnego, Krystiana Lupę, który został oskarżony przez pracowników genewskiego teatru o mobbing, a którego niektóre środowiska w Polsce broniły używając argumentu, że Lupa jest geniuszem teatru i jako taki może sobie pozwolić na więcej. 

Opowieść Wojciecha Szota  rozpoczyna się od XVIII wieku i Woltera, francuskiego pisarza, którego geniusz miał polegać na byciu „z jednej strony bliskim ludziom, z drugiej – wyjątkowym”. Następnie autor przedstawia m.in. koncepcję Cesare Lombroso, włoskiego naukowca z XIX wieku, który uważał, że ceną za genialność jest jakaś forma „skrzywienia”, czy to fizycznego, czy psychicznego. Szot zwraca uwagę, że teorie Lombroso o tym, że predyspozycje intelektualne człowieka można poznać m.in. po kształcie jego czaszki, stanowiły później podstawy ideologii rasistowskich i nazistowskich. W ostatniej części autor spogląda na osoby współcześnie uznawane za geniuszy: miliarderów z doliny krzemowej, twórców mediów społecznościowych, oraz stawia tezę, że również amerykańskie celebrytki z rodu Kardashianów spełniają „wymogi” bycia uznanymi za geniuszy: znajdują się poza hierarchią społeczną, przez co mogą więcej, są jednocześnie bliskie człowiekowi, ale też bardzo odległe, mają wpływ na ludzi.

Artykuł Wojciecha Szota należy pochwalić za styl, w którym pisze, a który sprawia, że czytelnik wciąga się w treść i z łatwością ją przyswaja. Ujęcie aktualnej sytuacji (skandalu z udziałem Krystiana Lupy) w szeroki kontekst historyczno-kulturowy pozwala spojrzeć na nią z całkowicie innej strony, a jednocześnie uświadamia czytelnikowi, że kategoria „geniusza” jest bardzo nieprecyzyjna i używanie jej może prowadzić do usprawiedliwiania wielu zachowań, które w przypadku innych osób zostałyby wprost uznane za toksyczne. 

Kryterium prawdy: 1/1

Kryterium obiektywizmu: 1/1

Kryterium oddzielenia informacji od komentarza: 1/1

Kryterium szacunku i tolerancji: 1/1

Kryterium zasadności tytułu: 1/1

Ocena: 5/5

Obraz:  https://pixabay.com/pl/users/12019-12019/Pixabay